جشنی برای شکر گزاری برداشت انگور در هزاوه/کوچه محل های شیرین

چهارشنبه ۵ آبان ۱۳۹۵ شماره ۴۴۸

وقایع استان
سمیه انصاری فر

موقعیت جغرافیایی و نحوه تامین معاش یکی از عوامل موثر در شکل گیری فرهنگ مردمان یک منطقه است، کشور ایران دارای یکی از تمدن ها غنی و چندین هزار ساله است، اهمیت کشاورزی و محصولات آن برای ایرانیان از گذشته های دور باعث شکل گیری برخی رسوم و باورها در فرهنگ و تمدن ایرانی شده است، ایرانیان همواره به کشاورزی، کشت و برداشت محصول آن اهمیت فراوان می دادند و برای انواع محصولات خود احترام خاصی قائل بودند. به همین دلیل اقوام اصیل ایرانی در جای جای ایران برای شکرگزاری و سپاس از پروردگار برای برداشت محصول جشن هایی تدارک می دیدند و همزمان با برگزاری این جشن ها محصولات خود را برداشت می کردند.
در باور ایرانیان باستان، شادی، جلوه‌ای نیک از بخشایش اهورایی است. پس وظیفه آدمی در این است که زندگی خود را با شادمانی و آرامش سپری کند. به همین دلیل است که برپایی جشن‌هایی که سازگار با طبیعت و آموزه‌های دینی است، ارج و اهمیت بسیاری دارد. تقریبا در هر منطقه از جهان و در میان هر قومی، جشن و شکرگزاری بعد از برداشت وجود دارد، برخی از این جشن ها که معمولا با نام خوراکی ها و محصولات برداشت شده همراه است در ایران سابقه ای هزار یا چند هزار ساله دارد جشن هایی چون جشن انگور، جشن انار، جشن هندوانه، برداشت عسل، هویج، برداشت ساقه‌های طلایی گندم، برنج و … جشن هایی که به شکرانه برداشت این محصولات برگزار می شود و با آداب و رسوم مختلفی همراه است. هر چند به دلیل نوع زندگی و تغییرات ناشی از آن بسیاری از این جشن ها دستخوش فراموشی شده اند؛ ولی هنوز برخی از این جشن ها برگزار می شوند و هنوز پابرجا هستند. یکی از محصولاتی که برگزاری جشن برای آن سابقه ای طولانی دارد انگور است. جشن انگور در نقاط مختلف کشور برگزار می شود و در مناطق مختلف نام های مختلفی دارد، این جشن در آذربایجان با نام شانادر در میان مسلمانان و با نام اوشانا در میان مسیحیان رواج دارد در میان ارامنه استان مرکزی نیز جشنی بنام انگور رواج دارد ولی تفاوت آن با جشن که در روز ۲۴ مرداد مصادف با پانزدهم ماه ناواسارد ارمنی همزمان با عروج مریم مقدس و در قالب جشن تبرک انگور انجام می دهند. جشن انگور هزاوه که زمان برگزاری آن با جشن تبرک متفاوت است یکی از مهم ترین نوع این جشن ها هم از لحاظ آیینی و هم از لحاظ گردشگری است.
جشن انگور هزاوه معمولا در مهرماه و همزمان با برداشت این محصول انجام می شود و در کنار آن مراسم شادی و تهیه مشتقات انگور نیز انجام خواهد شد، البته این جشن به دلیل همزمانی با ایام محرم امسال با تاخیر و پایان هفته اول آبان برگزار خواهد شد.
با تابیدن اولین اشعه های خورشید بر تاکستان های روستای هزاوه جشن انگور آغاز خواهد شد، هزاوه در ۱۷ کیلومتری غرب اراک است روستایی با خانه‌های سنگی و گلی به صورت پلکانی، بر دامنه شیب کوه‌ها.
هزاوه، روستایی است که انگورهای مرغوب و باکیفیتش زبانزد است و این جشن شکرانه ایست برای موهبت طبیعی که خدا در اختیارشان قرار داده است. جشنی که برپایی آن می تواند در حفظ و نگهداری این سنت و آئین موثر باشد.
دکتر محمد عارف پژوهشگر و مردم شناس معتقد است شکرگزاری هدف اصلی این جشن هاست که باید مورد توجه قرار بگیرد.
او اهمیت این کار را در کنار ارزش دادن به کشاورزی و یاری به یکدیگر می داند و می گوید: به این جشن ها و آئین های سنتی باید ارزش و بهای بیشتری داد زیرا در حفظ هویت ما موثر است البته اگر به درستی و صحیح به مردم معرفی شود.
عارف از اهمیت برگزاری آئین ها و سنت های اینگونه در کشورهای اروپایی می گوید و ادامه می دهد: هم اکنون ما مشاهده می کنیم که در کشورهای اروپایی چون روسیه و انگلستان آئین ها و سنت هایشان همچون گذشته پررونق و مورد استقبال است که دلیل اصلی اش امروزی کردن آن ها با حفظ اصالتش است.
او تامین امکانات رفاهی و اضافه کردن حاشیه های جذاب در برگزاری آئین های سنتی را در ترغیب مشارکت مردم در اینگونه مراسم موثر می داند.
اما در جشن انگور چه اتفاق هایی می افتد علاوه بر برداشت انگور تولید و عرضه مشتقات انگور در این جشن نظیر کشمش، مویز، شیره، ترخینه شیره، باسلق، شربت رب انگور، سرکه و سرکه شیره زینت بخش سفره های ایرانی رواج دارد، بسیاری از زنان و مردان این روستا در این روز نحوه تولید این محصولات را برای شرکت کنندگان در جشن به نمایش می گذارند و محصولاتشان را معرفی می کنند.
روستای هزاوه نزدیک به ۲۰ رقم انگور دارد و تولید بیش از پنج هزار تن انگور به طور سالانه در باغ های این روستا آن را یکی از قطب های تولید انگور استان کرده است.
در روز جشن انگور محله های کیور، میان ده، محله پایین، محله چاله، سرآسیابها، تره زار و ده بالا پر می شود از مهمانانی که برای دیدن این برکت به هزاوه آمده اند و قدم زدن در کوچه هایی را تجربه می کنند که زمانی بزرگترین مردان تاریخ ایران چون امیرکبیر، میرزا بزرگ قائم مقام و میرزا ابوالقاسم قائم مقام در آن چشم به جهان گشوده اند. شاید اگر بر آنچه بر این روستا می گذرد تامل کنیم به تاریخی عقبتر بازگردیم به تاریخی دورتر از دوره ایلخانی ها، دوره ای که پدرانِ کشاورز بذرهای میوه بهشتی را در دل زمین های این روستا می کاشتند، و امروز پسرانشان آن بذرها را برداشت می کنند و امروز جشن شکرانه انگور بهانه ایست تا یادی از آن ها شود. جشنی که پیشینه ای تاریخی دارد و انگور را مهم ترین محصول این روستا کرده است.ششمین جشنواره انگور ششم آبان ماه در روستای هزاوه برگزار خواهد شد.