بی دقتی مردم باعث گسترش شایعات در فضای مجازی‌ می شود /یک کلاغ ۴۰ هزار کلاغ

دوشنبه ۱۵ آذر ۹۵ شماره ۴۷۵

فرشته غلامی
وقایع استان

پیامی مهیج و جذاب مخاطب را کنجکاو می کند تا پس از مشاهده آن در کانال یا گروهی که عضو است بلافاصله گزینه join را بزند و به دنبال علت یا جزییات خبر یا ماجرا باشد اما در کمال ناباوری نه تنها به مطلب مورد نظر دست پیدا نمی کند بلکه در ازای یافتن آن مطلب با انبوهی از خبرها و تصاویر دیگر روبرو می شود که به جرات می توان گفت که برای تهییج و تشویش افکار عمومی به کار برده شده است.
هنگامی که مارشال مک لوهان از اصلاح «دهکده جهانی» استفاده کرد بدون شک برای افراد بسیار عجیب و البته غیرملموس بود. اما اکنون با گستردگی رسانه ها و به خصوص با ورود شبکه های مجازی و استقبال بی سابقه مردم از آنها این اصطلاح بسیار ملموس و قابل درک شده است. بطوری که اکنون اگر اتفاقی در گوشه ای ازدنیا بیفتد درهمه جا سر و صدا به پا می کند و جهانی می شود.
گستردگی رسانه ها و بالاخص شبکه های اجتماعی علاوه بر ویژگی های مثبت و کاربردهای بسیار زیادی که در پخش و سرعت اطلاعات دارند، می توانند منبعی غلط از اطلاعات نیز باشند.
منبع غلطی از اطلاعات می تواند شامل اخبار کذب و دروغینی باشد که افکار عمومی را تهییج کرده و موجبات شایعه پراکنی را در جامعه بگستراند. برخی از مصادیق انتشار خبرهای دروغین در شبکه های مجازی شامل اخبار غیر واقعی، تبلیغات ضد دین و ایجاد شبهه و تهمت می باشد.
در فصل پنجم قانون جرایم رایانه ای به دو مبحث هتک حیثیت و نشر اکاذیب پرداخته است. اگرچه بین هتک حیثیت و نشر اکاذیب تفاوت است اما در ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای در این خصوص می گوید:
هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سیستم رایانه ای یا مخابراتی، اکاذیبی منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، راسا یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی بطور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت به حبس از ۹۱ روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج تا چهل میلیون ریا ل یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
علاوه بر موضوع قانونی نشر خبرهای کذب و دروغین فضای مجازی ، در محیط اجتماعی نیز آثار زیان باری دارد که باعث ترویج فرهنگ های غلطی در جامعه می شود. این روزها با همه گیر شدن فضای مجازی بخصوص شبکه های اجتماعی ای چون اینستاگرام و تلگرام در بین تمامی اقشار جامعه، البته اگرچه نوجوانان و جوانان از دیگر اقشار، آسیب پذیرتر هستند و تمایل بیشتری نسبت به این شبکه ها به دلیل پر کردن اوقات فراغت خود و از سر بیکاری دارند، می تواند آثار سویی برای جامعه و به خصوص این نسل جوان جامعه به همراه داشته باشد. این جرم یعنی انتشار اخبار کذب که به تخریب شخصیت های مذهبی، علمی و سیاسی، ترویج خرافات در سطح جامعه، سست شدن پایه های اعتقادی افراد و اضطراب شخصی و اجتماعی می پردازد به سرعت در حال افزایش است و با احساسات مردمی به راحتی بازی می کند. روزانه در شبکه های اجتماعی شاهد این موضوع هستیم و بسیاری از افرادی که بیشتر آنها از اقشار متوسط جامعه هستند به طور ناآگاهانه و بدون هیچ تحقیقی این مطالب دروغین را باور کرده و براساس همین دروغ های ساختگی برای زندگی خود برنامه می چینند.
با گسترش شبکه های اجتماعی شایعات نسبت به گذشته بیش از پیش رواج پیدا کرده است. اگر چه ممکن است عده ای نسبت به این شایعات بی تفاوت باشد اما اکثریت مردم بدون آگاهی سعی در ترویج این شایعات می کنند.
این روزها تقریبا محال است کاربر یکی از شبکه های مجازی باشید و در طول روز با اطلاعات دروغین و البته نادرست روبرو نشوید. چه بسا ممکن است به طور ناخواسته به این شایعات دامن زده و موجب پخش آنها شوید. در اپلیکیشن تلگرام و به خصوص پس از به بازار آمدن نسخه های جدیدش که شامل کانال نیز می باشد هر روزه با باز کردن تلگرام خود با خبرهایی چون مرگ هنرمندان محبوب، شیوع بیمار های واگیردار، دعاهای ساختگی قرانی، ترویج یک ماده غذایی خاص که برای فلان بیماری مفید است و انواع رژیم های لاغری مواجهه می شویم . همگی اینها از مواردی هستند که اغلب آنها شایعه ای ساختگی بیش نیستند که باعث رعب و وحشت در دل جامعه شده و امنیت اجتماعی را خدشه دار می کند. پخش و انتشار یک شایعه در شبکه های اجتماعی شاید آن چنان زمانی را به خود اختصاص ندهد و ممکن است چیزی کمتر از یک ثانیه زمان ببرد اما اثرات سوء آن در محیط های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بسیار وسیع تر از آنچه که در تصور می گنجد، می باشد.
در زمان کنونی افراد بیشتر ساعات روزانه خود را در فضای مجازی و در این شبکه های اجتماعی سپری می کنند بنابراین طبیعی است که این اخبار را باور کرده و سعی در گسترش و پخش آن نمایند. اگرچه نمی توان منکر این قضیه شد که بسیاری از این شایعات و اخبار دروغین برنامه ریزی شده و براساس هدفی از پیش تعیین شده و برای ناامنی جامعه منتشر می شود اما بسیار از افراد به طور خواسته یا ناخواسته از سر ناآگاهی به این شایعات دامن می زنند و باعث گسترش این مطالب می شوند.
بنابراین بهتر است برای جلوگیری از گسترش مطالب کذب برای صحت و درستی آن از منبع دریافتی این اخبار اطلاع کامل حاصل کرد و تا زمانی که اطمینان حاصل نشده آن را باور نکرده و سعی در گسترش آن نکنیم. همچنین کسانی نیز که اقدام به انتشار این اخبار می کنند باید توجه داشته باشند که قانونگذار براساس قانون ۱۸ جرایم رایانه ای با آنها برخورد خواهد کرد و آنها را به مجازات کیفرشان می رساند.