بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان مرکزی از نگاه داوران/زیر ذره بینِ کاربلدها

پنجشنبه ۸ مهر ۹۵ شماره ۴۲۸

وقایع استان- سمیه انصاری فر

بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان مرکزی با نمایش هشت اثر و معرفی آثار برگزیده به کار خود پایان داد. از آنجاییکه جشنواره تئاتر ویترین عملکرد یک ساله تئاتر یک استان به شمار می آید بنابراین درست یا غلط این جشنواره سنگ محکی برای سنجش ظرفیت استان مرکزی در حوزه نمایش و وضعیت و جایگاه کنونی اش بود. به همین دلیل وقایع استان با دو تن از داوران این دوره جشنواره استانی تئاتر استان مرکزی گفتگویی داشته است تا به بررسی وضعیت تئاتر استان از دیدگاه آن ها بپردازد و چالش ها و بحران های پیش روی تئاتر استان مرکزی را از زبان آن ها بازنمایی کند.
سیاوش طهمورث، محمد امیر یاراحمدی و فرشید بزرگ نیا داوران حاضر در بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان مرکزی بودند.
تئاتر یک حق الناس است
محمد امیر یاراحمدی یکی از بزرگان و اساتید نمایشنامه نویسی کشور است. وی در خصوص وضعیت کنونی تئاتر استان مرکزی در مقایسه با سال های قبل به وقایع گفت: آنچه از تماشای آثار جشنواره استنباط می شود این است که سطح کیفی آثار نسبت به سال های قبلی که در جشنواره های این استان حضور داشتم بسیار پایین آمده و به طور دقیق نمی دانم که این افت و کاهش کیفیت ناشی از کدام حوزه است آیا آموزش در استان ضعیف است و یا نه سرمایه گذاری مسئولین فرهنگی در حوزه تئاتر محدود و کم است؟
یاراحمدی با اشاره به ضعف نمایشنامه نویسی در نود درصد آثار دیده شده جشنواره، اظهار کرد: این مسئله ناشی از ضعف آموزش در این بخش است، واضح است که بچه ها درام را به درستی نمی شناسند و حتی نمی دانند برای چه و برای که نمایشنامه می نویسند.
وی ادامه داد: هر نمایشنامه نویس در وهله اول باید ببیند دنبال بهبود چه مسئله ای در دنیا است که می خواهد بنویسد، موضوعی که در این جشنواره دیده نشد. به نظر می آید بچه ها در یک خلا حرکت می کنند و فقط یک مجموعه کلمات را کنار هم چیده اند و این ضعف منطق موجب می شود که ما با یک درام مواجه نشویم.
این نمایشنامه نویس برجسته کشور گفت: البته به نظر می آید یک تقلا و برداشت خیلی دوری از نمایشنامه در میان بچه ها وجود دارد؛ ولی به طور کلی فاصله تا جایگاه مطلوب بسیار است که این مشکل بیشتر به حوزه آموزش مربوط است، اما چرا آموزش به این روز افتاده است دلیلش چیست را نمی دانم.
یاراحمدی در خصوص به آسیب های ضعف آموزش، تصریح کرد: بعد از فراگیری مقدمات هنر در هر شاخه و رشته ای هنرمند با پای خودش مسیرش را ادامه دهد؛ اما اگر نشانی درستی به او نداده و تجهیزش نکرده باشند تا در یک مسیر درست قدم بردارد قطعا به جای درستی نخواهدر فت.
وی افزود: این ضعف آموزش البته نه فقط در اینجا بلکه درتهران و استان های دیگر نیز وجود دارد؛ اما وضعیت کنونی تئاتر استان مرکزی و اراک در قیاس با سال های قبل و با توجه به شناخت قبلی من و وجود فعالین تئاتر بسیار تعجب انگیز است و از دیدگاه من این نسل میراث دار نسل قبل نیست.
یاراحمدی با تاکید بر آسیب شناسی روند کنونی افت تئاتر استان مرکزی گفت: به نظر می آید در این رابطه یک رها شدگی در حوزه مدیریت وجود دارد که تاثیر خود را به این شکل گذاشته است، زمانی که تئاتر اینطور رها می شود و نقدی بر آن نمی شود، در آن سرمایه گذاری صورت نمی گیرد، طبیعی است که آموزش ضعیف شود و به تبع آن انگیزه ها از بین می رود و تجهیزات و امکانات اجرایی ضعیف می شود و به یکباره ما را با افت اینچنینی در حوزه درام نویسی، بازیگری، کارگردانی و … رو به رو می کند.
وی با بیان اینکه انتخاب نادرست متن در بیشتر آثار جشنواره مشهود بود، اظهار کرد: از آنجاییکه انتخاب متن بر پیکره و ساختار اصلی یک اثر تاثیر می گذارد، انتخاب های نادرست موجب پایین آمدن کیفیت کلی آثار شده بود، البته ضعف در تمامی بخش ها چون بازیگری، کارگردانی و … دیده می شد، متاسفانه تعدادی از کارگردان ها در مواردی به بیراهه رفته اند و تعریف های درستی از تئاتر ندارند که باید هرچه سریع تر ساماندهی شوند و این می طلبد که مسئولین در اسرع وقت فکری برای آموزش این بخش کرده و تامین امکانات و سرمایه گذاری در آن را در اولویت قرار دهند.
یاراحمدی تاکید کرد: توجه به فرهنگ و هنر باید از مسئولین بالادستی تا رده های پایین به ضرورت تبدیل شود و نسبت به آن شناخت عمیق تری داشته باشند و از نقش مهم آن در جامعه غافل نشوند.
وی توضیح داد: وقتی هنر و خصوصا تئاتر در جامعه ای ضعیف می شود در واقع حقوق مردم آن جامعه را تضییع می کند آن هم حق آگاهی، آگاهی که در تعیین سرنوشت آن ها حیاتی است؛ یعنی هرچه بخواهیم سرنوشت بهتری داشته باشیم باید جامعه آگاه تری داشته باشیم پس ضرورت توسعه آگاهی و ابزار آن باید مورد توجه قرار بگیرد.
داور جشنواره تئاتر استان مرکزی تصریح کرد: هنر از جمله سینما، تئاتر، موسیقی و ادبیات همگی ابزار آگاهی هستند در واقع وقتی جامعه ای تغذیه فرهنگی درستی نشود یک حق از او سلب شده است پس به جرات می توان گفت هنر و تئاتر یک حق الناس است.
یاراحمدی با بیان اینکه تئاتر نیز یکی از ابزار آموزش عمومی است، ادامه داد: وقتی یک هنرمند از لحاظ آموزشی و اقتصادی دچار فقر می شود به جامعه ظلم شده و آن را از حق آگاهی محروم کرده ایم، اگر ما معتقد به توسعه عادلانه در کشور هستیم باید بدانیم که تئاتر منتقد یکی از معیارهای آن است.
وی گفت: تئاتری که دغدغه دارد و پرسش گر است ضعف ها و اشکالات توسعه را می بیند و موجب رفع آن می شود. در مجموع بی توجهی این تلقی را ایجاد می کند که شاید توسعه ما واقعا عادلانه نیست و یا اینکه شناخت کارشناسی و آگاه در حوزه مدیریت وجود ندارد.
یاراحمدی تاکید کرد: این حق طبیعی دانشجو و هنرجوی تئاتر است که از مسئولین امکانات بخواهد زیرا امکانات و تکنولوژی الهام بخش است و باید مسئولین فرهنگی با نظام آموزشی تعامل داشته باشد و سرویس ها و امکاناتی برای تکمیل آموزش در اختیار قرار دهد.
تئاتر سرگرمی نیست
فرشید بزرگ نیا نویسنده و کارگردان تئاتر یکی دیگر از داوران این جشنواره گفت: نگاه کلی به آثار این جشنواره نشان می دهد که یک شتابزدگی و کم حوصلگی در تولید آثار وجود داشته است و به نظر می آید کارگردانان حاضر در جشنواره تعریف درستی از تئاتر ندارند.
وی ادامه داد: جشنواره تئاتر ویترین عملکرد یک ساله نمایش یک استان است و در واقع خروجی آن سهمیه و آبروی تئاتر آن استان به شمار می آید؛ ولی متاسفانه آثار دیده شده با توجه به شناخت من از تئاتر استان خیلی قابل قبول نبودند.
بزرگ نیا با اشاره به انتخاب نادرست متن در بسیاری از آثار اضافه کرد: اولین وظیفه کارگردان انتخاب متن است و گردآوری و چیدن یک تیم خوب در وهله بعدی قرار دارد، البته این نگاه کارگردان است که با توجه به متن چه عواملی را انتخاب خواهد کرد تا آن متن را به سرانجام برساند؛ ولی به نظر می رسد به این بخش اصلا توجه نشده زیرا آثاری دیده می شود که در آن هیچ مسئله و دغدغه ای وجود ندارد.
وی گفت: نمایشنامه های این جشنواره در ارتباط با جامعه امروز این شهر و استان و حتی کشور نیستند و دغدغه ها و مسائل انسان امروز را مطرح نمی کنند و در واقع هیچ درامی در آثار شکل نگرفته بود، درام چیزی است که برای من مخاطب با رعایت اصول زیبایی شناسی جذابیت داشته باشد ولی انگار متن ها چشم بسته و بدون هیچ رویکردی از سوی کارگردان ها انتخاب شده بود و شاید اگر گروه بازبین دقت و سخت گیری بیشتری داشت شاهد آثار بهتری بودیم.
بزرگ نیا تصریح کرد: اینکه کارگردان چه دغدغه ای دارد؟ اصلا برای چه آمده است کار تئاتر کند بسیار مهم است،زیرا اگر قرار بود فقط وقتش را بگذراند می توانست به دنبال کار دیگری برود زیرا کسی که قرار است کار تئاتر کند باید دلمشغولی داشته باشد زیرا هنر و تئاتر می خواهد یک خراش را ترمیم کند.
این نویسنده و کارگردان تئاتر ادامه داد: شتاب زدگی و بی دقتی موجود در آثار نشان می داد که برخورد با تئاتر خیلی سهل انگارانه بوده و ممکن است این در ناخودآگاه هنرمندان بوده نه در خودآگاهاشان، یک کارگردان تئاتر باید مسئله داشته باشد و باید در کار خود طرح سئوال کند.
بزرگ نیا با بیان اینکه هدف ما در تئاتر سرگرم سازی نیست. اظهار کرد: متاسفانه اگر این آثار را با معیارهای آثار سرگرم کننده نیز بسنجیم باز هم راضی کننده نبودند.
وی ادامه داد: نمایشنامه ،کارگردانی، بازیگری، طراحی و نور در تمامی آثار دارای ضعف بود، بعنوان مثال برخی نمایش ها بخاطر نورپردازی کار با تاخیر شروع شد؛ ولی در نهایت مشاهده می کردیم که نور در اثر هیچ کارکردی ندارد و بعنوان یک عنصر کاربردی از آن استفاده نشده است.
بزرگ نیا با بیان اینکه با وجود تمام این سهل انگاری ها باز نباید از پتانسیل بالقوه ای که در این شهر وجود دارد چشم پوشید، اظهار کرد: قطعا چیزی در درون این هنرمندان وجود دارد که آن ها را به صحنه تئاتر کشانده است؛ ولی موضوعی که دوستان باید به آن توجه کنند این است که برای رسیدن به سرانجام عجله نکنند و نخواهند زودتر کارگردان و بازیگر و نویسنده شوند بلکه یاد بگیرند و مطالعه کنند و اجازه دهند نگاهشان عمیق شود.
وی با اشاره به ضرورت داشتن سالن بلک باکس در استان گفت: وجود یک سالن استاندارد باکس از نیازهای این استان است؛ ولی جدای از آن بسیاری از کارهایی که در پلاتوی باکس موقت و غیر استاندارد این جشنواره اجرا رفتند طراحی باکس نداشتند و می توانستند در سالن قاب صحنه ای نیز به اجرا روند که این هم از همان بی دقتی و کم آگاهی ذکر شده می آید یعنی وقتی کاری برای باکس طراحی می شود باید کارگردانی، طراحی صحنه و … برای این نوع پلاتو پایه ریزی شود.
وی با اشاره به پتانسیل های موجود در اراک برای توسعه حوزه تئاتر گفت: وجود دانشکده هنر در اراک که بسیاری از هنرمندان برجسته ایران از آن فارغ التحصیل شده اند یک ظرفیت مطلوب برای آموزش است که می توان از آن استفاده کرد از طرفی انجمن هنرهای نمایشی به کمک فرهنگ و ارشاد استان و بخش خصوصی می تواند در بهبود وضعیت تئاتر استان موثر باشد.
داور بیست و هشتمین جشنواره تئاتر استان تصریح کرد: در این استان صنایع بزرگی وجود دارد که می توان با حمایت و همکاری آن ها زیرساخت های فرهنگی مناسبی در شهر ایجاد کرد در واقع این ترغیب به همکاری باید از سوی بالاترین مسئول و مدیر استانی ایجاد شود یعنی استاندار مرکزی خود در راس امور وارد این مسئله شود.
بزرگ نیاز اظهار کرد: اگر مسئولین معتقدند که فرهنگ در بهبود وضعیت جامعه موثر است پس باید به فکر باشند، با توجه به وضعیت اقتصادی این استان امکانات کنونی هنری و فرهنگی استان بسیار ضعیف به نظر می آید در حالیکه به راحتی با چند صدم درصد از درآمد یکی از صنایع شهر می توان تغییر اساسی و عمده در آن ایجاد کرد.