روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۲۱ شهریور ۹۵ شماره ۴۱۵
مسعوده غلامی کارشناس بهداشت روان
مرکز بهداشت شهرستان اراک
۱۰ سپتامبر برابر با ۲۰ شهریور ماه ، روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری شده است.
خودکشی به معنای خاتمه زندگی به دست خود فرد است. اگر کسی دست به خودکشی بزند ولی زنده بماند، به این رفتار اقدام به خودکشی گویند.
خودکشی ناشی از نوعی رنج روانی است که به شدت فرد را تحت تأثیر قرار میدهد. خودکشی عوامل هشداردهنده و سرنخهایی دارد. علائم هشداردهنده خودکشی به دو دسته کلامی و رفتاری تقسیم میشوند.
داشتن سابقه افسردگی مزمن یا مشکلات روانی در خود یا خانواده، جدایی یا طلاق در خانواده، بیماری جسمانی پیشرفته، داشتن اعتیاد و رفتارهای پرخطر، وجود سابقه خودکشی، دوری از جمع و گوشهگیری، داشتن رفتارهای پرخاشگرانه و عصبی و دسترسی به وسایل کشنده و مخرب از جمله عواملی هستند که فرد را مستعد خودکشی میکنند.
«سروسامان دادن به کارهای نیمه تمام، بخشیدن وسایل شخصی خود به دیگران، دادن وکالت و وصیت کردن به سایرین از جمله نشانههای هشداردهنده رفتاری هستند.
صحبتها و اظهارات نا امیدانه ، بیان جملات مرگبار و سخن گفتن دائم درباره مرگ و نیستی، از جمله نشانههای هشداردهنده کلامی هستند.»
خودکشی یک اولویت مهم سلامت عمومی در جهان است و خودکشی مانند سایر مسایل بهداشت روانی، حاصل تعامل پیچیده عوامل زیستی روانی و اجتماعی است و نمی توان آن را فقط حاصل یک عامل، چه زیستی، چه روانی و یا اجتماعی دانست. حتی اختلالات روانی منجر به خودکشی، خود نتیجه چنین تعاملات پیچیده ای هستند.
شواهد نشان می دهند که خودکشی رفتاری آموختنی و قابل سرایت است و به گروه سنی یا جمعیتی مشخص ، اختصاص ندارد. بایستی خاطر نشان کرد که تنها بیماری روانپزشکی قابل انتقال خودکشی می باشد. انتشار نابجای اخبار و تصاویر مرتبط با خودکشی و تمجید از افرادی که به آن اقدام کرده اند ، میزان رفتارهای خودکشی و مرگ و میر ناشی از آن را افزایش می دهد، درحالی که افزایش آگاهی عمومی و همکاری گروه ها و اقشار اجتماعی در کنار کاربرد شیوه های مناسب رسانه ای، می تواند از همه گیر شدن این روش آسیب رسان جلوگیری کند. دسترسی آسان به رسانه های مجازی و کاربرد همگانی شبکه های اجتماعی به گسترش سریع این فرایند دامن می زند و به واسطه آنها افراد بی شماری در یک منطقه، شهر یا سراسر کشور ، همزمان با خبر، عکس و یا فیلمی از موارد خودکشی روبرو می شوند. این پدیده نه تنها افراد را در معرض پیامدهای ناشی از مواجهه با تجربه ناخوشایند قرار می دهد بلکه احتمال تقلید و تکرار رفتار خودکشی را نیز به همراه دارد .
خوشبختانه خودکشی قابل پیشگیری است و تشخیص افکار و نقشه های خودکشی توسط متخصصین سلامت روان صورت می گیرد اما پیشگیری از خودکشی وظیفه همگانی است و تک تک افراد جامعه و یا گروههای اجتماعی و سازمان ها و تشکیلات همانند انجمن های تخصصی، سازمان های مردم نهاد، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، بهزیستی، شهرداری، مجلس شورای اسلامی، شوراها، دادگستری، نیروهای نظامی و انتظامی، روحانیون، کارفرمایان، دانشگاه ها، آموزش و پرورش و رسانه ها می توانند با همکاری هم نقش موثری در پیشگیری و کنترل خودکشی داشته باشند. بدیهی است دست اندرکاران سلامت روان نیز نقش خود را درارائه مشاوره فنی به سایر نهادها و تشخیص و درمان های مرتبط با خودکشی ایفا خواهند نمود.
برای پیشگیری از خودکشی توجه به مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مهم است اما آنچه که فوریت دارد مراقبت از افراد در معرض خطر و محدودسازی راه های بالقوه و ایمن سازی موقعیت های خطرناک برای اقدام به خودکشی است، بنابراین بر این باورهستیم پیشگیری از خودکشی نیازمند رویکردی جامع و همه جانبه است و ضمن لزوم توجه جدی به مسایل کلان اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در حال حاضر راهکارهای زیر برای پیشگیری از خودکشی در مرکز بهداشت شهرستان اراک درنظر گرفته شده است :
۱- درمراکز و پایگاه های سلامت، آموزش مهارت های زندگی و فرزند پروری برای عموم مردم بصورت رایگان ارائه می گردد.
۲- با شروع سال تحصیلی، روانشناسان مراکز سلامت ، برای دانش آموزان کلاس های آموزشی مهارت های زندگی را در مدارس، برگزار میکنند. لازم به ذکر است کسب مهارت های زندگی بخصوص مهارت حل مسأله بعنوان یک عامل محافظت کننده در برابر خودکشی مطرح می گردد.
۳- کلیه مراجعین به پایگاه های سلامت، توسط کارشناسان بهداشتی غربالگری شده و پس از شناسایی افراد دارای افکار خودکشی، آنها را به پزشک و روانشناس مرکز جامع خدمات سلامت ارجاع می دهند. و در آنجا به افراد، خدمات مشاوره ای و درمانی ، به صورت رایگان ، ارائه می گردد.
۴- در مواردی که فرد اقدام به خودکشی می نماید از طریق بیمارستان به روانشناسان مراکز جامع سلامت ارجاع شده و خدمات مشاوره و روان درمانی بصورت رایگان ارائه می گردد.
با توجه به اهمیت مساله توصیه می شود با مشاهده هریک از علایم هشدار دهنده و سرنخ های ذکر شده، در خود یا نزدیکان به نزدیکترین مرکز جامع خدمات سلامت ویا روانپزشک مراجعه نمایید.
