پنجشنبه ۸ مهر ۹۵ شماره ۴۲۸
وقایع استان- عباس لعل بار
سازمان جهانی بهداشت به تازگی گزارشی منتشر کرده است که براساس آن آلودگی هوا سالانه قاتل ۲۶هزار ایرانی معرفی می شود. آن گونه که این گزارش می گوید آلودگی هوا در سراسر دنیا با نرخ وحشتناکی در حال افزایش است. جالب این است که با بررسی سازمان جهانی بهداشت مشخص شده است تقریبا تمام مردم دنیا با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کنند، در سال ۲۰۱۲ بیش از ۶ میلیون نفر جان خود را از دست داده اند که برابر با ۱۱ درصد مرگ و میر جهان است.
با نگاهی به جدول ارائه شده در این گزارش، رتبه نخست مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در اختیار چین است که در سال بیش از یک میلیون نفر جان خود را بدلیل آلودگی هوا از دست می دهند. رتبه های بعدی در اختیار هند، روسیه، اندونزی و پاکستان است. ایران بعد از لهستان و قبل از برزیل با سرانه ۳۴ نفر فوت شده در هر ۱۰۰ هزار نفر در رده ۱۶ قرار دارد.
در ایران شهرهای صنعتی و کلانشهرها در طول سال روزهای فراوانی را به دلیل آلودگی هوا در حالت هشدار قرار دارند. اراک بعنوان یکی از کلانشهرهای صنعتی تنها در سال جاری ۸۶ روز را با کیفیت هوای ناسالم گذرانده که ۷۷ روز آن در شرایط هشدار و ناسالم برای گروههای سنی حساس و ۹ روز آن در شرایط ناسالم برای همه گروههای جمعیتی بوده است.
آخرین گزارشهای مستندی که درخصوص آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در اراک ارائه شده است نشانگر این است که سالانه جان ۳۰۰ شهروند اراکی توسط آلودگی هوا گرفته می شود، این آمار البته در برابر آمار تهران با مرگ سالانه ۳۰۰۰ نفر شاید کم به نظر برسد ولی با توجه به اینکه جمعیت تهران حدود ۱۰ برابر اراک است آمار مربوط به اراک نگران کننده تر می شود. آمار میانگین سالیانه غلظت ذرات معلق برای هوای قابل تنفس شهر اراک در سال ۹۳ برابر با ۵۸ میکروگرم بر متر مکعب و حدود ۲ برابر میانگین جهانی بوده است.
بحران آلودگی در استان در شرایطی همچنان پابرجاست که مسئولین مربوطه با تشکیل کارگروه کاهش آلودگی هوا درصدد پیدا کردن راه حلی برای مقابله با آن هستند ولی خروجی این کارگروه تاکنون رضایت بخش نبوده است. عدم تامین اعتبار برای تکمیل طرح جامع آلودگی هوا و بهروزرسانی مطالعات در خصوص مسائل آلودگیهای زیستمحیطی مزید بر علت شده تا ادارات و سازمانهای مربوطه اقدام مثمرثمری در جهت کاهش آلودگی انجام نداده باشند.
در آخرین جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوا که دیروز برگزار شد استاندار خبر از اختصاص موضوع آلودگی هوای اراک در جلسه کارگروه ملی به دنبال سفر مدتی پیش معصومه ابتکار داد.
محمود زمانی قمی افزود: تمامی پیشنهادات در خصوص کاهش آلودگی هوا توسط سازمانهای مربوطه و سازمانهای مردم نهاد جمعآوری و تا روز شنبه هفته آینده به استانداری جهت جمعبندی پیشنهادات ارجاع داده شود. در صورت ارائه پیشنهادات توسط سمنها به استانداری بخشی از زمان جلسه کارگروه ملی هفته آینده را به ارائه پیشنهادات و نظرات سمنها اختصاص خواهیم داد.
وی تاکید کرد: باید یکی از مهمترین اهداف جذب اعتبار برای کاهش آلودگی هوای اراک باشد که از این طریق بتوانیم طرح های کاهش آلودگی را در اراک اجرا کنیم.در جلسه هفته آینده مشکلات و مسائلی مطرح میشود که ما در استان با توجه به ظرفیتها قادر به ورود به این مسائل برای رفع آنها نیستیم و در حقیقت این مسائل جهت جلب مساعدت کشوری مطرح میشود و قرار نیست این جلسه معجزهای یک شبه را رقم بزند.
از سویی دیگر، بنظر می آید استقرار بیش از ۲ هزار واحد صنعتی در سطح استان باعث شده که برخلاف بسیاری از نقاط دیگر نظیر پایتخت، علت اصلی آلودگی، وسایل نقلیه نباشد و صنایع نقش اصلی را در این مورد ایفا کنند، البته طبق گفته معاونت محیط زیست استان نمی توان تفکیک آلودگی هوای اراک را انجام داد و آماری که ارایه می شود که چند درصد آلودگی مربوط به خودرو و چند درصد مربوط به کارخانجات است کاملا علمی و قابل تفکیک نیست.
مدتی پیش دکتر سرمدیان معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اراک درباره منابع آلایندگی هوای اراک به خبرنگاران گفته بود: تا زمانی که این پژوهش جامعی انجام نشود و نتایج آن در دست ما نباشد همه میگویند آلایندگی صنایع در حد استاندارد است اما وقتی این پژوهش به اتمام برسد و نتایجی داشته باشد که نشان بدهد تحتتأثیر فعالیت صنایع بیماریها در اراک تشدید شده آن وقت میتوان دقیقا گفت که این آلایندهها چه تأثیری بر سلامت مردم داشتهاند. از نظر آلودگیها سازمان محیطزیست بررسی در شهر اراک انجام داد و آنطور که خاطرم هست اوایل امسال اعلام کردند ٢٠٠ نوع آلاینده را در هوای اراک شناسایی کردهاند. علاوه بر آلودگی هوا، سازمان محیطزیست اعلام کرده آلودگی خاک در اراک بالاست و حتی در مواردی مهمتر از آلودگی هواست. خاک با بحث غذا در ارتباط است و غذا هم یکی از عوامل مهم برای ایجاد انواع سرطانهای شناختهشده است.
وی افزود: آلودگی هوا مسأله بسیاری از شهرهای کشور بهویژه کلانشهرها و شهرهای بزرگ است اما متخصصان حوزه آلودگی هوا میگویند آلودگی هوا در اراک مثلا با آلودگی هوایی که در تهران وجود دارد متفاوت است و به دلیل فعالیت گسترده کارخانهها و صنایع که در واقع اراک را به شهری صنعتی تبدیل کردهاند بخش عمده آلایندههای موجود در هوای اراک را فلزات سنگین تشکیل میدهد. گفته میشود که منشأ اصلی آلودگی هوا در اراک فلزات سنگین و ریزگردها هستند. قرار گرفتن در معرض آلودگی ناشی از فلزات سنگین میتواند علایم کوتاهمدتی مثل تهوع، مشکلات گوارشی و مسمومیتهایی را داشته باشد اما فلزات سنگین میتوانند آثار تخریبی و درازمدتی روی همه ارگانهای بدن بگذارند مثلا رسوب آنها در کلیهها میتواند کلیهها را در بلندمدت از کار بیندازد و اصولا فلزات سنگین جزو خطرناکترین آلایندهها برای سلامت افراد هستند. صنایع آلاینده را موظف کردند که میزان آلایندههایشان را کاهش دهند و علاوه بر این آنها را موظف کردند که چندین هکتار در اراک فضای سبز ایجاد کنند اما عملا ما چیزی ندیدیم.
تاثیر آلودگی بر اقتصاد
در کنار آسیب های مالی و جانی آلودگی هوا، تاثیر آن بر اقتصاد و توسعه نیز اهمیت خاصی دارد. کشورهای دنیا علاوه بر سیاستها و اقدامات درون مرزهای خود، ساماندهی آلودگی را در حوزه بین المللی نیز دنبال می کنند. از جمله مصادیق آلودگی، آلودگی هواست که با توجه به ماهیت آن شیوع بیشتری داشته و در اکثر مناطق جهان کم و بیش محسوس می باشد. بدون شک، تولید و انتشار آلودگی، تابعی از فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشورهاست. بررسی ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست، نقش مهمی در ترسیم چشم انداز توسعه بهینه اقتصادی در کشور ایفا می کند.
نتایج یک مطالعه نشان داد که انتشار دی اکسیدکربن و آلودگی هوا با یکدیگر ارتباط دارند و رابطه بین درآمد ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود، میزان جمعیت با انتشار گاز دی اکسیدکربن ارتباط مستقیم داشته و بیشترین کشش مربوط به درآمد ناخالص داخلی بوده است. به طوریکه با افزایش یک درصدی در میزان درآمد ناخالص داخلی، میزان انتشار این گاز ۵۳۹/۵ درصد افزایش خواهد یافت. همچنین رابطه بین درجه بازبودن اقتصادی با انتشار گاز مذکور منفی بوده، به طوریکه با افزایش یکدرصدی در این شاخص، میزان انتشار این گاز ۰/۳۳۷۲ درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت نتایج نشان داد که برنامه سوم توسعه در بین سایر برنامه ها در کنترل آلودگی موفق تر بوده است و افزایش سالانه کمتری در میزان آلودگی و انتشار گاز دی اکسیدکربن داشته که علت اصلی آن را میتوان در اجرای برنامه هایی نظیر برنامه جامع کاهش آلودگی در هشت شهر بزرگ کشور جست وجو کرد، امری که به دلایلی در برنامه های چهارم و پنجم موفقیت آمیز نبود.