بررسی وضعیت خدمت سربازی در جهان/آش خورهای خارجی

شنبه ۸ آبان ۹۵ شماره ۴۵۰
وقایع استان
روشنک مشتاق

خدمت سربازی این روزها دغدغه ی برخی از جوانان ایــرانی است، وظیفه ای که عده ای معتقدند مردان را مرد می کند و درست زندگی کردن را به آن ها می آموزد. عده ای نیز خدمت وظیفه عمومی را غیر ضروری می دانند، آن را نقد می کنند و به غیرقابل خرید بودن، مدت زمان، اجباری و اختیاری بودن آن اعتراض دارند. پسرها پیش از آن که به سربازی بروند همه راه‌های فرار و به تاخیر انداختن آن را امتحان می‌کنند و بعد از آن که دوره سربازی‌شان تمام می‌شود، یک عمر از آن دوران به عنوان بهترین دوره زندگی‌شان یاد می‌کنند؛ اما خدمت وظیفه در اکثر کشورهای جهان وجود دارد و دولت ها برای حفظ امنیت و اقتدار خود با اجبار یا اختیار جوانان را به خدمت فرا می خوانند.
خدمت سربازی، وظیفه ای است که در آن افراد و گروه ها در ارتش یا دیگر بخش های نظامی مشغول می شوند. در بعضی کشورها خدمت سربازی اجباری و در بعضی اختیاری است. خدمت اجباری در بیشتر کشورهای جهان مخصوص مردان است، اما تاریخچه حضور زنان در امور نظامی به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش می رسد.
زنان از گذشته های دور نقش زیادی در امور نظامی داشته اند. آنان بیشتر در امور پرستاری خدمت می کردند. تعداد زنانی که در کنار مردان در میدان جنگ حضور داشتند، بسیار کم بوده است. زنان بعضی کشورها در جنگ جهانی اول و زنان انگلیسی، آلمانی و روسی در جنگ جهانی دوم حضور داشتند. بعد از جنگ های جهانی، زنان در بعضی کشورها به خدمت وظیفه رفتند. از سال ۲۰۱۳ بعضی کشورها اعلام کردند که خواستار این هستند که زنان نیز به خدمت وظیفه بروند، کشور اریتره، چاد و موزامبیک در آفریقا ، نروژ و کره شمالی از جمله این کشورها هستند.
در جهان کشورهایی وجود دارند که نیروی مسلح ندارند و ۱۹ کشور در زمــره ایــن کشورهـــا قرار می گیرند. این کشورها ارتش دائمی ندارند، اما نیروی نظامی بسیار محدودی دارند. از جمله این کشورها می توان به کاستاریکا، گرانادا، هائیتی، ایسلند و شهر واتیکان اشاره کرد.
۱۰۵ کشور در جهان وجود دارند که خدمت سربازی در آن ها اجباری نیست و افراد با میل خود و به صورت داوطلبانه به سربازی می روند. از جمله این کشورها می توان به آرژانتین، استرالیا، بنگلادش، هندوستان، اندونزی، ایرلند، ایتالیا، امریکا، سوئد، تایوان، آفریقای جنوبی، آلمان و لبنان اشاره کرد. علاوه بر این کشورها، افغانستان، عراق، عربستان سعودی، عمان، قطر، امارات متحده، پاکستان و بحرین از جمله همسایگان ایران هستند که در سال های اخیر سربازی اجباری را لغو کرده اند.
در برخی از کشورها از جمله کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مثل اتریش، ارمنستان، تایوان، ترکیه، دانمارک، روسیه، سوئد و سوئیس خدمت سربازی عمومی است و مردان موظف هستند در سن مشخص به خدمت بروند.
ایده آل خدمت سربازی در بیشتر کشورها دو سال است اما در برخی از کشورها این مدت کمتر از دو سال می شود، که می توان به ازبکستان، اوکراین، تونس، مغولستان و یونان با ۱۲ ماه ، صربستان با ۶ ماه ، استونی با ۸ تا ۱۱ ماه خدمت اشاره کرد. در برخی از کشورها مدت خدمت بسیار زیاد است و به بیش از پنج سال نیز طول می کشد از جمله کره شمالی و سنگاپور.
۱۰ کشور با بزرگ‌ترین ارتش :
عدد ممکن است همه چیز نباشد اما داشتن ارتش بزرگ مزیتی است که همه کشورهای جهان از آن برخوردار نیستند.
ایران
خدمت وظیفه اجباری برای مردان در سال ۱۳۰۳ هجری شمسی در زمان رضا شاه پهلوی در ایران به تصویب رسید. مدت خدمت وظیفه عمومی بعد از چند بار تغییر، برای مردان در سال ۹۴ از ۲۱ ماه به ۲۴ ماه افزایش داشته است و سن مشمولیت سربازی ۱۸ سال تمام است.
افراد تا زمانی که تحصیل می کنند، افرادی که دارای معلولیت یا شرایط اجتماعی خاصی هستند از خدمت وظیفه معاف می شوند. در ایران با افزایش تحصیلات فرد، درجه او در امور نظامی بالا می رود. در ایران مانند بسیاری از کشورها افراد در ازای خدمت وظیفه حقوق دریافت می کنند که حقوق افراد باتوجه به سطح تحصیلاتشان متغیر است. البته مبلغی نیز به عنوان کمک هزینه معاش همسر و اولاد به سربازان متاهل پرداخت می شود.
چین
خدمت سربازی اجباری از سال ۱۹۴۹ مصادف با تاسیس جمهوری خلق چین شکل گرفته است، اما به دلیل جمعیت زیاد این کشور و استقبال فراوان مردان به خدمت وظیفه فراخوان اجباری در این زمینه وجود نداشته است.در این کشور معمولا سن ۱۸ تا ۲۲ سالگی فراخوان خدمت سربازی اجباری برای مردان به مدت دو سال است. در این کشور هیچ حداقل سنی برای سربازان داوطلب وجود ندارد و همه ی افسران به صورت داوطلبانه به ارتش می پیوندند. سن ۱۸ سالگی برای زنان فارغ التحصیل مدرسه که به دنبال شغل های محدود نظامی هستند، مناسب است البته در سال های اخیر زنان بر اساس تصمیمات نظامی زنان می توانند نقش های جنگاوری نیز داشته باشند.
عراق
ارتش عراق در سال ۱۹۲۰ میلادی تاسیس شد و در سال ۲۰۰۳ میلادی پس از حمله ی امریکا منحل شد. چند سالی است که خدمت سربازی در این کشور اختیاری شده است و افراد می توانند از سن ۱۸ تا ۴۹ سالگی به خدمت سربازی اختیاری و داوطلبانه بروند.
نروژ
در این کشور خدمت سربازی برای زنان و مردان اجباری است. مردان بین سنین ۱۸ تا ۴۴ سالگی باید به خدمت وظیفه بروند که این دوره ی سنی در زمان جنگ تا سن ۵۵ سالگی افزایش می یابد. مدت سربازی مردان در این کشور برای نگهبانان داخلی ۶ ماه و برای نیروهای زمینی، دریایی و هوایی ۱۲ ماه است.
ارتش نروژ از سال ۲۰۰۶ از زنان برای انجام آزمایش های پزشکی پیش از خدمت دعوت می کرد، اما در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی نروژ به عنوان اولین کشور عضو “ناتو” خدمت سربازی را برای زنان اجباری اعلام کرد و مقامات نروژ ابراز داشتند که ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی اولین گروه زنان ۱۹ تا ۴۴ سال موظف هستند که به مدت ۱۹ ماه به خدمت وظیفه بروند.
هند
هند از جمله کشورهایی است که در هیچ زمانی خدمت اجباری نداشته است.جمعیت زیاد هند باعث می شود که افراد زیادی به ارتش این کشور بپیوندند و خدمت سربازی حتی در زمانی که مستعمره انگلیس بود کاملا اختیاری و داوطلبانه باشد. زنان و مردان در هند از سن ۱۶ سالگی می توانند به خدمت وظیفه بروند و افسران زن فقط می توانند در نقش های غیر جنگاوری خدمت کنند.
طبق گزارش حقوق بشر آسیا، در سال ۲۰۱۳ در حدود ۳۰۰۰ کودک در هند به عنوان سرباز توسط شبه نظامیان به خدمت گرفته می‌شدند که این کودکان در سنین ۶ تا ۱۲ سالگی به عنوان جاسوس و در سنین بالای ۱۲ سالگی به عنوان مهاجم خدمت می کردند.
کره شمالی
خدمت وظیفه از سال ۱۹۹۳ برای مردان و از سال ۲۰۱۵ برای زنان اجباری شده است. مدت سربازی در این کشور در مقایسه با دیگر کشورهایی که خدمت اجباری دارند، بیشتر است. این دوره اجباری که از سن ۱۸ سالگی برای افراد شروع می شود، برای مردان حداقل ۱۰ سال و برای زنان حداقل سه سال است.
استرالیا
از سال ۱۹۷۲ خدمت سربازی در استرالیا از حالت اجباری به اختیاری تبدیل شد و افراد داوطلب در سن ۱۷ سالگی با اجازه‌والدینشان می توانند به خدمت وظیفه بروند. در این کشور به زنان داوطلب اجازه داده می شود در نقش های حمایتگر در بخش هایی از ارتش خدمت کنند.
برزیل
مردان موظف هستند از سن ۲۱ تا ۴۵ سالگی به مدت ۹ الی ۱۲ ماه به خدمت وظیفه بروند، همچنین در برزیل زنان و مردان در ۱۷ تا ۴۵ سالگی می توانند به صورت داوطلبی به خدمت سربازی بروند.
زنان در اوایل دهه ی ۸۰ میلادی اجازه خدمت در ارتش را پیدا کردند و ارتش برزیل زنان را در مرتبه‌ شغلی نظامی به عنوان اولین ارتش در امریکای جنوبی قبول کرد. هم اکنون زنان در نیروی هوایی و زمینی برزیل فقط در سپاه مخصوص زنان به کار گرفته می شوند.
دانمارک
تمامی مردان دانمارکی از سن ۱۸ سالگی و بعد از پایان تحصیلات خود موظف هستند که به خدمت اجباری بروند. در این کشور سربازی اجباری معمولا در سن ۱۸ تا ۲۷ سالگی به مدت ۴ تا ۱۲ ماه انجام می شود اما در دوره ی بحران و جنگ، دولت می تواند مردان را تا سن ۵۰ سالگی بدون توجه به اتمام یا عدم اتمام خدمت به سربازی فرا خواند. در کشور دانمارک زنان می توانند به صورت داوطلبانه به خدمت وظیفه بروند.
سنگاپور
از سال ۱۹۶۷ خدمت سربازی در سنگاپور برای مردان اجباری شد. مردان در این کشور معمولا از سن ۱۸ تا ۲۱ سالگی به خدمت سربازی اجباری فراخوانده می شوند و می‌توانند از سن ۱۶ تا ۴۰ سالگی به خدمت اختیاری بروند. خدمت وظیفه در کشور سنگاپور ۲۴ ماه است اما هر فرد پس از انجام ۲۴ ماه خدمت باید تا ۱۰ سال و هر سال به مدت ۴۰ روز در آموزش‌های دوره احتیاط شرکت کند. در سنگاپور افراد نمی توانند محل خدمت خود را تعیین کنند.
کره جنوبی
سن معمول خدمت سربازی اجباری ۲۰ تا ۳۰ سالگی است و از سن ۱۸ تا ۲۶ سالگی افراد می توانند به خدمت سربازی اختیاری بروند. در کره جنوبی مدت سربازی مبتنی بر این که در کجا خدمت می کنند متغیر است، به طوری که افراد باید در ارتش ۲۱ ماه ، در نیروی دریایی۲۳ ماه و در نیروی هوایی ۲۴ ماه حضور داشته باشند.
در کشور کره جنوبی زنان از سال ۱۹۵۰ میلادی در خدمت سربازی حضور دارند و در حال حاضر ۲٫۳ درصد از کل افسران کره جنوبی را زنان تشکیل می دهند.
انگلستان
از سال ۱۹۶۳ خدمت سربازی اجباری به خدمت اختیاری تبدیل شد. افراد در انگلستان می توانند به صورت داوطلبانه از سن ۱۸ تا ۳۳ سالگی به خدمت بروند و افراد زیر ۱۸ سال باید اجازه والدین را داشته باشند. زنان نیز می توانند به خدمت بروند، زنان انگلیسی در جنگ جهانی دوم نقش حمایتگر داشتند اما در خط مقدم و نیروی دریایی نمی توانستند حضور داشته باشند.
ترکیه
در ترکیه مردان بین ۲۰ تا ۴۱ سال باید به سربازی بروند. در کشور ترکیه مانند ایران افراد تا زمانی که تحصیل می کنند، می توانند سربازی خود را به تعویق بیندازند. در کشور ترکیه مدت خدمت متناسب با درجه اشان متفاوت است. همچنین اگر افراد حداقل سه سال در خارج از کشــور زندگی کرده بـــاشند می توانند با پرداخت مبلغ معینی تنها ۲۸ روز به سربازی بروند و به خدمت وظیفه خود پایان دهند.
در کشور ترکیه خدمت سربازی برای زنان اختیاری است و آنان می توانند پا به پای مردان در ارتش باشند و حتی افسر شوند.