شنبه ۳۰ دی ۱۳۳۹۶ شماره ۷۷۱
سام سکوتی بداغ
تیتر این یادداشت را به گاندی نسبت دادهاند و از آنجا که خیلی به منابع رسمی مؤید آن دسترسی ندارم به ما قال میپردازم که هر کسی چنین افاضاتی کرده از آموزش خوبی برخوردار بوده است و حتی اگر سیستم آموزشی اش هدفمند نبوده خود آن فرد هدف را در زندگی پیدا کرده و شاید همین یکی از دلایلی است که بپذیرم «ماهاتما گاندی» هم میتواند بهترین گزینه برای منتسب کردن این جمله به وی باشد. «بیل کلینتون» در کتاب خاطراتش از تحول در سیستم آموزشی ایالت «آرکانزا» در دوران فرمانداری خود صحبت کرده که به عنوان جوانترین فرماندار تاریخ آمریکا تا آن زمان موفق شد دوره های حق التدریس واقعی و آزمون صلاحیت معلمان را اجرایی کند و نتیجه آن در موفقیت تحصیلی دانش آموزان آن ایالت در سالهای آینده بروز کرد. وی که ۱۵ سال بعد نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود با افتخار از دوران فرمانداری خود یاد کرده و از این تجربه موفق برای معرفی خود استفاده می کرد. سیستم آموزشی کشور ما موفق نشده است اهداف ترسیم شده را محقق کند و سـالها است که دور باطل خود را تکرار می کند و برنامه ریزان مهمترین وزارت خانه کشور یا سیستم قدیمی گذشته را بزک می کنند و به خورد نظام آموزشی کشور می دهند و یا دوست بودن یک مؤلف با وزیر یا معاون وزیر دلیلی بر تغییر کتاب ریاضی می شود که بیشتر ریاضت تحصیلی را موجب می شود تا یادگیری که هدف اصلی وزارت خانه و نظام آموزشی است. نظام های آموزشی موفق و کارآمد در جهان الزاما ساعات درسی بیشتری ندارند و یا کتب پرحجم و فصول پر طمطراق، بلکه متناسب با جغرافیای خاص و اهداف خاص برنامه در جهت تربیت فارغ التحصیلانی که بتوانند به آن فــرهنگ و جغرافیــا کمک کنند در اولــویت قرار می گیرند. در ایران اما یا برنامه ای نوشته نشده است (که البته روی کاغذ آمده است) و اگر هم نوشته شده حتی نویسندگان و مترجمان آن برنامه ها پس از پایان کار دیگر آن را نخواندهاند که اگر بازخوانی میشد و همان برنامه نیمبند هم درست رعایت میشد شاید نتیجه مطلوبی بدست میآمد. برای آنکه به جایی برسیم که قبلا نرسیده ایم باید از راهی برویم که تاکنون نرفته ایم؛ نظام آموزشی ما و متولیان امر آموزش میبایست طرحی نو دراندازند و در کنار توجه به تفاوت های فردی که زیربنای فعالیت آموزشی است تفاوت های فرهنگی و جغرافیایی را هم در برنامه ریزی لحاظ کنند تا خروجی سیستم، کشور را از شرایط فعلی خارج کند. وزارتخانه عریض و طویل آموزش و پرورش بزرگترین و مهمترین بخش از کابینه است که در تمامی خانواده های ایرانی عضو دارد و اخبار آن هر روز و شب مورد بحث قرار می گیرد، از ترافیک و همیار پلیس تا بحران های سیاسی همگی میتوانند ارتباطی با مدرسه ، معلم و دانش آموز داشته باشند که اگر مدارس نقش «آگاهی افزایی» را به درستی جامه عمل بپوشانند فاصلهی بحران ها در کشور روز به روز کمتر و کوتاه تر نمی شود.