روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۲ مرداد ۹۵ شماره ۳۹۹
گروه فرهنگی- سمیه انصاری فر
بازار تاریخی اراک، روستای انجدان، مجموعه معدنی آب گرم محلات، سنگ نگاره های تیمره این ها همه میراث های فرهنگی و تاریخی هستند که در کنار بسیاری از آثار دیگر در حال نابودی هستند؛ ولی به نظر می رسد نمی توان در این بخش دیگر مقصر را میراث فرهنگی یا عدم آگاهی مردم از اهمیت میراث تاریخی و ملی دانست، در برخی از موارد این تداخل کاری ارگان ها و دستگاه های دیگر است که این حوزه را دچار آسیب می کند و دو دستگاه را در مقابل یکدیگر قرار دهد. استخراج بی رویه معادن در نزدیکی چشمه های آبگرم محلات، انجام عملیات بهره برداری معادن در محوطه سنگ نگاره های تیمره خمین، اقدامات زیرساختی آب و فاضلاب در روستای انجدان و برخی اقدامات عمرانی شهرداری ها، همکاری نکردن برخی سازمان ها چون اداره اوقاف و خیریه در بخش مرمت بازار و …همه در سال های اخیر از جمله عواملی بود که در کنار کمبود اعتبار برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی و منابع طبیعی و باستانی در ایجاد آسیب بر آثار مهم تاریخی این استان تاثیر داشته است. به عقیده معاونت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی نگاه بخشی ارگان ها و سازمان ها یکی از چالش هایی است که این روزها حوزه میراث فرهنگی را با مشکلاتی رو به رو کرده است.
دوره بخشی نگری تمام شده است
علیرضا عزیزی به وقایع استان گفت: یکی از آسیب هایی که هم اکنون در میراث فرهنگی وجود دارد خطر بخشی نگاه کردن سازمان ها و دستگاه هایی چون صنعت، معدن و تجارت، آب و فاضلاب، شهرداری بافت تاریخی و منطقه ای و شهرستان ها و… است.
وی ادامه داد: این یک تصور در تمامی ارگان هاست که مسئله و امور فقط باید در محدوده همان دستگاه حل و فصل شود و برخی دستگاه ها به جای نگاه کلی و موثر، تنها نگاهی بخشی دارند و همین باعث می شود که در برخی موارد تداخلی در امور یکدیگر ایجاد کنند.
عزیزی با بیان اینکه دنیای جدید دنیای تقسیم کار و وظیفه است، اظهار کرد: دستگاه ها و دوایر دولتی در قالب یک نظام هستند که هر کدام فقط بخش خود را مورد توجه قرار می دهد در حالیکه کار یک اداره یا ارگان می تواند در بخشی در ارتباط مستقیم و موازی با دستگاه دیگری باشد که عدم هماهنگی و اطلاع از آن در مواردی باعث اتلاف انرژی و هزینه مازاد می شود.
وی ادامه داد: بعنوان مثال سازمان صنعت و معدن به دنبال صدور مجوز معدن یا پروانه بهره برداری بیشتر است که عدم تعامل در این امر عرصه های طبیعی و محیط زیست را مورد آسیب قرار می دهد، نمونه ای که به طور خاص در صنعت گردشگری محلات دیده شد و چشمه های آب گرم محلات را دچار آسیب کرده بود.
عزیزی تاکید کرد: دیگر دوره تک بعدی و بخشی نگاه کردن تمام شده است این یک چالش و آسیب است که میراث فرهنگی بخواهد یک روز با صنعت و معدن، یک روز با شهرداری ها و یا ارگان های دیگر دچار مشکل شود.
وی تصریح کرد: در دوران معاصر این اعتقاد که تمام اتفاق ها و مسائل دنیا در ارتباط با یکدیگر هستند و نمی توان از تاثیر متقابل آن ها چشم پوشید ثابت شده است، قطعا در عصری که حتی وضعیت کشورها بر روی یکدیگر تاثیر دارد ما در یک شهر هماهنگی و ارتباط دستگاه های دولتی را نباید نادیده بگیریم.
معاون میراث فرهنگی استان مرکزی افزود: متاسفانه این تعامل و آگاهی نسبت به وظایف دستگاه های مختلف در میان مسئولین کمتر دیده می شود هر چند سخن از آن بسیار است که امیدواریم در عرصه عمل نیز وارد شود.
هیچ خطری منطقه تاریخی شاه بلبل دلیجان را تهدید نمی کند
اسماعیل شراهی مدیر پژوهش و باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی، نیز در این خصوص به وقایع استان گفت: بی اطلاعی از حوزه عمل یکدیگر در سازمان ها یکی از مشکلات کنونی است.
وی افزود: در استان مرکزی عرصه ها و محدوده های تاریخی و باستانی بسیاری وجود دارد و گاه برخی سازمان ها به دلیل همین عدم هماهنگی و بی اطلاعی ناخواسته وارد این عرصه ها می شوند و موجب آسیب به آن ها می شوند.
شراهی گفت: پیشنهاد ما این است سازمان ها و دستگاه هایی که خدمات زیرساختی انجام می دهند و یا عملیات بهره برداری و عمرانی دارند قبل از آغاز به کار با میراث فرهنگی در ارتباط باشند و استعلام این مناطق را بگیرند.
وی ادامه داد: هم اکنون در سطح استان خصوصا در شهرستان هایی چون خورهه محلات، دلیجان و خمین مناطق باستانی و قابل کاوش بسیاری وجود دارد که باید هر گونه عملیات بهره برداری معادن از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت در آن با استعلام میراث فرهنگی و نگاه کارشناسی انجام شود.
شراهی در پاسخ به این سئوال که برخی شنیده ها در مورد منطقه آقا شاه بلبل در دلیجان و بهره برداری معادن و آسیب به آن حکایت دارد، گفت: این مسئله صحت ندارد، کارشناسان میراث فرهنگی به تازگی از آن منطقه بازدید کرده اند و هیچ آسیب این منطقه تاریخی را تهدید نمی کند.
شراهی توضیح داد: آقا شاه بلبل غاری در شمال غرب شهر دلیجان و نزدیک به سد ۱۵ خرداد که بعنوان زیارتگاه مورد بازدید و اقبال مردم است.
وی گفت: در کنار این غار سنگ نوشته هایی از دوره های صفوی و تیموری همچنین غارهای اشکفت متعلق به دوران اشکانی قرار دارد که قبلا سکونتگاه بوده اند و همچنین سنگ نگاره هایی وجود دارد که تا کنون هیچ آسبی ندیده اند.
شراهی در خصوص عملیات معدن آن محدوده گفت: عملیات معدن مذکور در کوه مقابل کوهی که منطقه شاه بلبل قرار دارد انجام می شود و خطری متوجه این مجموعه نیست.
وی اضافه کرد: البته در نزدیکی این محدوده معدنی، قلعه مِرد قرار دارد که با مکاتباتی که با سازمان صنعت و معدن انجام شد فاصله گذاری و محدوده آن مشخص شده تا وارد حریم این قلعه نشوند و آسیبی به آن نرسد.
شراهی تاکید کرد: در صورت بروز عملیاتی که موجب آسیب به منطقه های تاریخی شود قطعا میراث فرهنگی وارد عمل می شود همچون مسئله سنگ نگاره های تیمره که با اقدامات انجام شده کار عمرانی آن منطقه که موجب آسیب به سنگ نگاره ها شده بود، متوقف شد.
ایجاد سازمان های مردم نهاد در زمینه میراث فرهنگی، تشکیل زنجیره های انسانی در دفاع از اثار تاریخی و .. نشان می دهد که حساسیت در خصوص میراث فرهنگی در میان مردم ایجاد شده است و حالا دیگر باید حجم کار فرهنگی از روی مردم کم و بیشتر برای مسئولین و متولیان سازمان ها و ارگان ها انجام شود مسئولین با آگاهی از شرح وظایف دستگاه های موازی و مسئولیت خود از بروز مشکلاتی از این دست در حوزه های میراث فرهنگی و منابع طبیعی و محیط زیست جلوگیری به عمل آید.
