چهارشنبه ۱ آذر ۹۶ شماره ۷۲۷
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
هوا سرد شده و لذت نشستن کنار بخاری و شومینه ها غیرقابل وصف است؛ اما همین گرمای مطبوع و لذتبخش در فصل سرما ممکن است همراه با خطراتی نیز باشد. هر ساله با آغاز فصل سرما خبرهایی با تیتر « مرگ خاموش» و مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن دیده می شـود و مــرگ هایی از ایــن دست افزایش می یابد. اما مرگ خاموش چیست و چرا آن را به این نام می خوانند؟ مرگ خاموش مسمومیت ناشی از مونوکسید کربن است. گاز مونوکسید کربن گازی است بیبو و بیرنگ و بهطور ظاهری قابلمشاهده نیست و در اثر سوخت ناقص مواد سوختی و اغلب در فضای بسته ایجاد میشود گازی بسیار سمی که به علت عملکرد نامناسب وسیله گرمایشی(در اثر) سوخت ناقص، نصب نادرست و یا استفاده ناصحیح از آن ایجاد میشود، غلظت مونوکسید در مقادیر بسیار پایین نیز برای انسان خطرناک و کشنده است.
در فصــل پاییز و به ویژه زمستان بیشتــر مرگ های خاموش ناشی از عدم رعایت موارد ایمنی در نصب وسایل گرمایشی گازسوز و مسدود شدن مسیر دودکش ها است. هر چند همیشه با آغاز فصل سرما و سرد شدن هوا اطلاعیه هایی در زمینه رعایت موارد ایمنی در خصوص استفاده از این وسایل مشاهده می شود ولی با وجود تمام تاکیدات باز هم شاهد مرگ هایی از این دست هستیم. خبر مرگ خاموش مردی ۶۰ ساله در روستای بهارستان شهرستان آشتیان در روزهای اخیر نشان می دهد که هنوز این مسئله خیلی جدی گرفته نشده است در حالیکه به راحتی و با رعایت چند نکته می توان از این مرگ سهل انگارانه جلوگیری کرد.
شاید خیلی از افراد با این باور که این نوع مرگ ها سراغ آن ها نمی آید با اطمینان خاطر اقدام به گرم کردن محیط اطراف خود کنند غافل از اینکه این نوع مرگ با کوچکترین غفلت می تواند گریبانگیرشان شود. اما چطور باید فهمید که دچار مسمومیت ناشی از استشناق مونوکسید کربن این گاز بدون رنگ و بو شده ایم. به گفته متخصصین و کارشناسان ابتلای تمام افراد خانواده به علایمی شبیه به آنفلوآنزا، بروز مسمومیت به وسیله مونوکسید کربن در افراد را نشان میدهد. سردرد، ضعف جسمانی، سرگیجه و بی قراری، تهوع، استفراغ، خمیازه کشیدن بیش از حد و کاهش دید از علایم عمومی مسمومیتها است. خواب آلودگی شدید، کسلی، خستگی و کاهش قدرت عضلانی از جمله علایم اولیه مسمومیت در افراد است.
افراد با خارج شدن از فضای آلوده میتوانند از پیشرفت مسمومیت مونو اکسیدکربن پیشگیری کنند. علایم پایانی مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن (CO) مانند کبودی دست، دور لبها و نوک انگشتان و فرد در نهایت دچار تنگی نفس شده و فوت میکند.
در اینگونه موارد باید ضمن تماس با اورژانس ۱۱۵، فرد مسموم از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل، یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ وی باز و در صورت امکان اکسیژن دهی انجام شود.
خارج کردن افراد مسموم از محیط آلوده و قرار دادن آن ها در محیط باز از مهمترین اقدامات پیشگیری از عوارض ناشی از مسمومیت با گاز سمی مونوکسید کربن است.
کودکان، زنان باردار و سالمندان آسیب پذیرترین گروه در معرض خطر مسمومیت با گاز سمی مونوکسید کربن هستند و علایم مسمومیت در آنها سریع تر و با شدت بیشتری بروز می کند.
طبق آمار سازمان پزشکی قانونی کشور در سال گذشته ۸۳۶ تن در کشور بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست داد اند. در استان مرکزی نیز با توجه به آمارهای پزشک قانونی استان مرکزی ۱۷ نفر در سال گذشته بر اثر گازگرفتگی جان خود را از دست دادند که ۹ مورد آن در فصل زمستان رخ داده است. طبق آمار هر سال بیش از ۷۶ درصد از حوادث فوت و خفگی با گاز مونواکسیدکربن مربوط به دودکش است، یعنی به راحتی با چک کردن دودکش های نصب شده و در ارتباط با وسایل گرمایشی می شد از این مرگ ها جلوگیری کرد. توصیه هایی که در ادامه به اختصار اشاره ای به آن ها خواهیم داشت.
توصیه میشود که قبل از نصب بخاری، از سطح پشتبام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش بفرستید تا از باز بودن مسیر دودکشهای داخل دیوار اطمینان کنید، درحالیکه این وزنه تا انتها پایین آمد نشاندهنده باز بودن مسیر است.
مکش مناسب دودکشها نیز یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکشها این است که بدنه آنها همواره داغ باشد، چراکه سرد بودن دودکش، زمانی که بخاری روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله آن از نشانههای تولید گاز سمی و کشنده منواکسید کربن است.
دودکشهای داخل دیوار از جنس سیمانی بوده و میبایست بهطور مستقیم تا رسیدن به پشتبام بالا رفته و بهاندازه حداقل ۸۰ سانتیمتر از سطح بام نیز بالاتر قرار گیرد و در انتهای آن نیز کلاهک H نصب شود.
همچنین برای نصب دودکش وسایل گرمایشی فقط از دودکشهای ورق سفید گالوانیزه باید استفاده گردد چرا که این دودکشها مقاومت فیزیکی بیشتری داشته و بهخوبی داخل هم چفت میشوند، دودکشهای متفرقه مانند دودکشهای آکاردئونی، آلومینیومی این خاصیت را نداشته و بهمرور از جای خود خارجشده و یا منافذ ریزی روی آن پدید میآید که موجب انتشار گاز خطرناک منواکسید کربن در محیط میشود.
بهترین وضعیت برای نصب دودکشها، حالت عمود یا قائم «با حداقل تعداد زانویی» است که در این حالت آلایندهها به سهولت خارج میشوند و هرچه شیب دودکش پایینتر رود خروج آلایندهها سختتر خواهد شد؛ به یاد داشته باشید که «شیب منفی» بههیچعنوان مورد تایید نیست و در این صورت گازهای سمی تولیدشده به داخل محیط نفوذ خواهند کرد.
تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکشها موجب خروج کمتر گازهای خطرناک به بیرون و انتشار باقیمانده آن در محیط منزل میشود که بسیار خطرناک است، عبور دودکش وسایل گرمایشی از شیشهها، پنجرهها و دیوارهای جانبی ساختمان نیز مجاز نبوده زیرا در این شرایط عمل تخلیه تحت تأثیر جریان باد مختل میشود.
با توجه به اینکه گاز مونوکسید کربن بهسادگی از ترکها و شکستگیهای روی دیوار حتی در واحدهای دیگر وارد محیط میشود، از قرار دادن انتهای دودکشها در فضای درز انقطاع ساختمان همچنین از قرار دادن انتهای دودکشها در سطل آب خودداری کنید و همچنین از به کار بردن دودکشهای مشترک برای ۲ یا چند وسیله خودداری گردد.
استفاده از بخاریهای بدون دودکش در محیطهای بسته و کوچک مجاز نبوده و در صورت لزوم میبایست در اماکنی که دارای تردد زیاد هستند و یا هوای تازه در آنجا جریان دارد نصب گردند، اگر داخل محیط منزل از وسایل شعله دار مانند انواع بخاری گازی، نفتی، پکیج، آبگرمکن، شومینه و … استفاده میکنید؛ هرگز تمامی راههای ورودی هوا را نبندید و حتما مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در نظر بگیرید. پکیج نیز بهتر است که در خارج از محیط منزل مثلا در بالکن یا محلی که مستقیم به هوای آزاد دسترسی دارد نصب گردد چراکه این وسیله مقدار زیادی اکسیژن مصرف میکند و در صورت تامین نشدن هوای مناسب بهسرعت محیط را با کاهش اکسیژن مواجه میکند.