روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۲۵ مرداد ۹۶
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
زمانی که صحبت از توسعه به میان می آید منظور توسعه درتمامی ابعاد است؛ توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی. در ابتدا صاحبنظران کلاسیک علوم اجتماعی چنین تصور می کردند که پیشرفت جامعه انسانی درگرو رشد و توسعه اقتصادی است، اما بعدتر دیدند کـه در کنار رشد و توسعه اقتصادی، جامعه نیازمند برخی ضروریات دیگر، از جمله توزیع عادلانه درآمدها، شکوفایی استعدادهای گوناگون و شخصیت انسانی، سلامت جسمانی و روانی، افـزایش امید به زندگی، برقراری برابری های اجتماعی، تحقق آزادی، برقراری ارتباطات انسانی، اجتماعی به دور از انواع سلطه، و به طور کلی، تحقق یک جامعه مدنی و انسانی است. از این رو، امروزه گفته می شود تمامی انواع توسعه وسایلی هستند برای تحقق یـک جامعه مدنی و انسانی.
توسعه در قرن معاصر یک شاخص مهم است بنابراین جامعه ایرانی نیز در دهه های اخیر به دنبال دستیابی به آن بوده است. هرچند باید پذیرفت که توسعه یک مفهوم مدرن است بنابراین در کشوری چون ایران که هنوز بسیاری از زیرساخت ها و اقتضائات دنیای مدرن در آن ایجاد نشده است طبیعی است که هنوز به آن نزدیک نشده باشیم و چه بسا در مواردی نیز از آن دور هم شده باشیم. هر چند دولت های مختلف در ایران بعد از انقلاب به دنبال برنامه هایی در این راستا بودند؛ اما عواملی همچون جنگ تحمیلی، موانع فرهنگی، سیاسی، اقتصادی واجتماعی سرعت روند توسعه در ایران را کاهش داده اند. شاید بسیاری از ما ندانیم احساس همدردی، کمک به دیگران، شرکت در برنامه های مردم نهاد، حفظ محیط زیست، مطالعه و … از شاخص های توسعه یافتگی باشد بلکه بسیاری توسعه را تنها در اقتصاد و توسعه اقتصادی ببینیم شاید برای همین است که درآمدزایی و توجه به وجوه دیگر زندگی کمرنگ شده است. اینگونه نگاه های تک بعدی البته با توجه به ذهنیت قومی مردم ایران و ناخودآگاه جمعیشان می تواند طبیعی باشد.
با توجه به موارد گفته شده پس بهبود کیفیت زندگی، تحقق برابری و عدالت اجتماعی، نیل به یکپارچگی اجتماعی، تحقق نظام شایسته سالاری، مشارکت اجتماعی، تقویت قابلیت و ظرفیت نظام اجتماعی، پذیرش تکثر اجتماعی با حفظ انسجام ملی، ارتقای توانمندیهای انسانی، تحقق جامعه مدنی، دموکراسی اجتماعی، رفاه اجتماعی و سرمایه اجتماعی بسیار مهم می نماید.
سال گذشته تحقیقی در کشور در زمینه شاخص های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی که موارد بالا را در بر می گرفت انجام شد. نتایج این تحقیقات نشان دهنده این است که در مجموع ایران از وضعیت مطلوب توسعه اجتماعی برخوردار نیست. این آمارها در استان مرکزی نیز وضعیت مطلوبی ندارد. مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی در یکی از مصاحبه های خود به تشریح وضعیت توسعه اجتماعی در استان با توجه به یافته‌های طرح تحقیقاتی «وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایرانیان» پرداخت که نتایج حاصل نشان دهنده این است استان مرکزی در شرایط بسیار نامطلوبی قرار داد که ضرورت ایجاد زیرساخت ها و آموزش را در این زمینه بیشتر می کند.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایکنا، غلامرضا فتح آبادی در این باره گفت: مشارکت اجتماعی با سرمایه، رضایت و رفاه اجتماعی ارتباط تنگاتنگی دارد، جامعه‌ای که سرمایه اجتماعی بالایی داشته باشد در مشارکت اجتماعی نیز موفق خواهد بود.
وی ادامه داد: دولت‌ها نقش گسترده‌ای در عرصه مشارکت‌های مردمی دارند هر چه دولت کوچک و محدود باشد به نوعی زمینه برای فعالیت‌های مردمی فراهم می‌شود، دولت‌های حداکثری دولت‌های ناکارآمدی هستند چراکه جایی برای مشارکت مردم نمی گذارند.
فتح‌آبادی با بیان اینکه امروز در سراسر جهان برای تحقق سه شعار تلاش می‌شود گفت: این شعائر محور تمام دولت‌های جهان بویژه سازمان ملل است؛ مشارکت محوری، عدالت محوری و شهروند محوری.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی گفت: دو تحقیق بزرگ در قالب سرمایه اجتماعی در دولت تدبیر و امید انجام شد فاز اول این تحقیق در سال ۹۳ انجام و نتایج منتشر شد و فاز دوم نیز سال گذشته تحت عنوان «وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایرانیان» انجام و نتایج به مقامات کشور اعلام شد این تحقیقات در اختیار مقام معظم رهبری نیز قرار می‌گیرد. این تحقیقات ۴۰۰ الی ۵۰۰ شاخص در بخش‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه را شامل می‌شود و در تاریخ مطالعات اجتماعی نیز بی‌نظیر است.
وی افزود: این طرح در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها جامعه آماری دارد، دانشگاه تهران، پژوهشکده فرهنگی و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی، وزارت کشور، شورای اجتماعی، جهاد دانشگاهی، انجمن جامعه شناسان دانشگاهیان و انجمن جامعه شناسان کشوری در اجرای این طرح مشارکت داشتند و از اعتبار علمی بالایی برخوردار است.
فتح‌آبادی گفت: این تحقیق نمایی از سیمای اجتماعی و فرهنگی استان است و به نوعی تبیین کننده و تداعی گر وضعیت اجتماعی، مشارکت اجتماعی و سرمایه اجتماعی در جامعه ماست و نشان می‌دهد که در این خصوص چه وظیفه‌ای داریم.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی گفت: درخصوص وضعیت موجود دولت مقصر نیست زیرا موضوعات اجتماعی در لایه‌های زیرین جامعه جریان دارد و همه در آن سهیم هستند نه فقط دولت. مطالعات نشان می‌دهد که ما دچار یک سری گسست‌های اجتماعی شده یا می‌شویم که باید در جای خود بحث شود.
وی ادامه داد: در این مطالعه ۵۰ درصد مردم استان مرکزی عنوان کرده‌اند که انسان امروز احساس تنهایی می‌کند در واقع شاهد مشارکت گریزی هستیم، این وضعیت خوبی نیست،۴۱ درصد مردم استان اعتقاد دارند که هیچکس حوصله گپ و گفت با دیگران را ندارد، این آمار از نگاه تحلیل‌های جامعه شناسی بسیار ارزشمند است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی تصریح کرد: ۴۸ درصد مردم استان معتقدند گذشتگان از ما خوشبخت‌تر بودند، ۴۰ درصد مردم اعتقاد دارند که وضعیت نسل آینده از ما بدتر خواهد بود، به نوعی بدبینی به آینده در این آمار مشهود است. توجه به آینده و آینده‌نگری مثبت یکی از شاخص‌های مهم سرمایه گذاری اجتماعی است.
وی ادامه داد: در بحث صفات نیک اخلاقی، سوالاتی از مردم پرسیده شد به عنوان مثال از نگاه ۱۲ درصد مردم استان صفت «گذشت» در پایین‌ترین سطح قرار دارد البته وضعیت ملی بهتر از این نیست.
فتح آبادی ادامه داد: ۱۰ و هشت دهم درصد مردم استان اعتقاد داشتند که باید به دیگران کمک کرد ۲۱ درصد اعتقاد داشتند که باید به حقوق یکدیگر احترام گذاشت این موضوع یکی از شاخص‌های کلیدی در توسعه است توسعه اقتصادی بدون این شاخص‌ها محقق نمی‌شود.
وی عنوان کرد: اعتقاد به حفظ حرمت و آبروی یکدیگر ۲۲ درصد و خیر و موفقیت یکدیگر را خواستن ۲۰ درصد اعلام شد در این شاخص‌ها واقعاً ضعیف هستیم. پای‌بندی به قول و قرار در حداقل سطح یعنی ۱۵ درصد قرار دارد. در سیمای منفی اخلاقی ۵۷ درصد مردم استان اعتقاد دارند که دروغگویی در جامعه وجود دارد، ۴۵ درصد مردم اعتقاد دارند که دورویی و تظاهر در جامعه رواج دارد. ۴۶ درصد اعلام کردند تقلب و کلاهبرداری، ۴۴ درصد اعلام کردند تملق و چاپلوسی و ۳۸ درصد اعلام کردند بدبینی در جامعه رواج دارد.
وی ادامه داد: هم اکنون در جامعه شاهد درگیری گروه‌ها و احزاب سیاسی هستیم، حذف یکدیگر یکی از صفات اخلاقی زشت در جامعه ماست که در همه جا بروز می‌کند بنده در هیچ دولتی ندیدم به این نگاه رسیده باشند که تفاوت‌ها را باید پذیرفت.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی گفت: اگر بستر سیاسی مشکل دارد ناشی از بستر ناپایدار اجتماعی است یعنی همه این مولفه‌ها به نوعی تاثیر پذیر از رفتارهای اجتماعی ماست، درگیری در اهداف سیاسی را به ادبیات بین‌الملل هم سرایت می‌دهیم که نتیجه‌ای جز حذف ندارد این مشکلات ناشی از بسترهای فرهنگی نامناسب است.
وی با بیان اینکه ۵۱ درصد مردم استان اعتقاد دارند تجمل گرایی در جامعه وجود دارد، گفت: در کمتر الگوی مصرفی، رتبه ما با میانگین جهانی همسان است در همه الگوهای مصرف مشکل داریم از تغذیه گرفته تا مصرف انرژی.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی تصریح کرد: نگرش مردم به آینده پایه توسعه است باید برای ایجاد نگرش مثبت در جامعه تلاش کرد در صورتیکه بر اساس این تحقیق امید مردم به آینده پایین است، ۵۰ درصد مردم استان اعتقاد دارند وضع اقتصادی بدتر می‌شود این آمار از وضعیت مناسبی خبر نمی‌دهد این همه طرح در استان انجام می‌شود ولی در فضای ناامیدی به دنبال اجرای آن هستیم.
فتح‌آبادی افزود: ۴۰ درصد مردم استان معتقد هستند وضع سیاسی بدتر می‌شود، ۵۹ درصد اعتقاد دارند وضع اخلاقی جامعه بدتر می‌شود، ۶۰ و دو دهم درصد اعتقاد دارند وضعیت جرم و جنایت بدتر می‌شود متاسفانه در این فضای بدبینی شاخص‌های توسعه را دنبال می‌کنیم.
وی گفت: در این تحقیق ۴۰ درصد مردم استان عنوان کردند هدیه‌ای به دیگران نمی‌دهند ولی در دنیا هدیه دادن بین اعضای خانواده و آشنایان یک رسم است و اعتقادشان بر این است که باعث تقویت پیوندهای اجتماعی می‌شود. رسم هدیه دادن در آموزه‌های اخلاقی و دینی ما نیز تاکید شده ولی متاسفانه کمتر به آن عمل می‌کنیم.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی ادامه داد: ۷۱درصد مردم استان اعلام کردند ماه گذشته به هیچ موسسه خیریه و ۵۰ درصد مردم به هیچ فرد غیرآشنا کمک مالی نکرده‌اند.
فتح‌آبادی با بیان اینکه اعتماد پایه اصلی سرمایه اجتماعی و محور توسعه است گفت: این تحقیق نشان می‌دهد سقف اعتماد بین اعضای خانواده ۸۵ درصد است این اعتماد بین فامیل و آشنایان به ۳۸ درصد می‌رسد یعنی فقط ۳۸ درصد مردم استان به فامیل و آشنایان خود اعتماد دارند.
وی ادامه داد: در بین همشهریان این اعتماد به ۳ و ۲ دهم درصد می‌رسد یعنی مردم استان به شدت به یکدیگر بدبین هستند و اسف‌بارتر زمانی می‌شود که این شاخص درباره غیرهمشهریان به ۱٫۳ درصد می‌رسد. فتح‌آبادی گفت: احساس مسئولیت پایه اصلی مشارکت است، احساس مسئولیت در بین اعضای خانواده ۸۹ درصد است، بین فامیل و آشنایان ۵۴ درصد، بین همسایه‌ها و آشنایان ۲۵ درصد، بین همشهریان ۱۲ درصد و بین غیر همشهریان این رقم به ۸ درصد می‌رسد. این آمار نشان می‌دهد که چه بلایی بر سر احساس مسئولیت در کشور و مردم استان آمده است.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مرکزی بیان کرد: شاخص یاری و کمک به اعضای خانواده در استان ۸۱ و یک دهم درصد است که وضعیت مناسبی را نشان می‌دهد در حالیکه این شاخص در بین آشنایان و فامیل به ۴۰ درصد می‌رسد، در بین همسایه‌ها و آشنایان ۱۶ درصد، در بین همشهریان ۵٫۸ درصد و درباره غیرهمشهریان ۴٫۵ درصد می‌رسد. اگر می‌خواهیم مشارکت در جامعه را توسعه و دگرخواهی را منسوخ کنیم باید از مهدها و مدارس شروع کرد.
وی گفت: در بحث نظم اجتماعی فقط ۷ و ۷ دهم درصد مردم استان به حفظ وضع موجود اعتقاد دارند در مقابل ۷۶ درصد بر اصلاح وضع فعلی و تغییر اساسی در عرصه فرهنگی و اجتماعی اعتقاد دارند.
فتح‌آبادی با بیان اینکه در این تحقیق روزنامه نگاران و خبرنگاران در زمره پنج گروه مرجع قرار گرفته‌اند، گفت: اولین مرجع، گروه ریش‌سفیدان هستند که نزدیک به ۴۲ درصد مردم به آنان به عنوان گروه مرجع مراجعه می‌کنند، اساتید دانشگاه در رتبه دوم بالغ بر ۳۰ درصد، علما و روحانیون ۲۷ درصد، معلمان ۲۳ درصد و روزنامه نگاران ۱۴ درصد را به خود اختصاص می‌دهند.
