روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۱۹فروردین ۱۳۹۷ شماره ۸۱۲
رضا حیدری/ نویسنده و مشاور:
قبل از اینکه بخواهیم به سراغ روش‌ها و فنون مطالعه برویم لازم است در مورد چند نکته باهم صبحت کنیم.توجه به این نکات بر روی کیفیت مطالعه شما تأثیر گذاشته و اثرگذاری تکنیک‌های بعدی منوط به رعایت این نکات است.
یاد نگرفته‌ایم چطور یاد بگیریم
به نظر می‌رسد آن چیزی که از یادگیری مهم‌تر است چگونگی یادگیری است. متأسفانه در مدرسه و دانشگاه هیچ‌گاه یاد نگرفته‌ایم که چطور یاد بگیریم.همیشه در مدرسه و حتی در دانشگاه یک معلم و استاد مطلبی را که خودش نسبت به آن آگاهی دارد را به دانش‌آموزان یا دانشجویان منتقل می‌کند.
حتماً این مثال را شنیده‌اید که می‌گویند بهتر است ماهیگیری به یک نفر یاد بدهی تا اینکه بخواهی ماهی به او بدهی.منظور من هم دقیقاً همین است ما باید در مدرسه و دانشگاه به افراد یاد بدهیم که چطور یاد بگیرند نه اینکه مستقیماً به آن‌ها چیزی یاد بدهیم.
چگونگی یادگیری همان شیوه‌ی ماهیگیری است اما آموزش مستقیم مطالب مانند ماهی آماده‌ای است که به فرد می‌دهید و این فقط برای چند ساعت گرسنگی او را برطرف می‌کند. به قول یکی از اساتیدم که می‌گفت این شیوه‌ی آموزش در کشور ما نه‌تنها ماهی آماده بلکه مانند یک تن ماهی گندیده است که به فرد داده می‌شود.حق با او بود وقتی یک معلم یا استاد دانشگاه مطالبی را که سال‌ها پیش فراگرفته و بسیاری از آن‌ها اکنون منسوخ‌شده‌اند را آموزش می‌دهد مانند این است که یک‌تن ماهی فاسد شده به دانش‌آموز یا دانشجو بدهد.
کارهای کوچک ، تأثیرات بزرگ
در این سلسله مقالات که هر هفته در این روزنامه به چاپ می‌رسد به تکنیک‌های بسیاری اشاره می‌شود که همگی می‌توانند به بهبود مطالعه شما کمک کنند .اما …
آیا لازم است به همگی آن‌ها عمل شود؟
آیا باید تمامی این تکنیک‌ها را به کاربست تا مطالعه‌ی مؤثری داشت باشیم؟
آیا نمی‌شود برخی از آن‌ها را نادیده گرفت؟
پاسخ من به پرسش‌های بالا این است:فقط کافی است یک تغییر کوچک اما مثبت در مطالعه شما ایجاد شود آنگاه همین تغییر کوچک که در طول زمان تکرار می‌شود نتیجه‌ی بزرگی را برای شما رقم خواهد زد. دارن هاردی نویسنده کتاب اثر مرکب در کتابش به این نکته اشاره می‌کند که پاداش‌های بزرگ از طریق مجموعه‌ای از انتخاب‌های کوچک و هوشمندانه به دست می‌آید.
به این معنا که کارهای کوچکی که انجام می‌دهیم به علت تکرار شدن ، نتایج بزرگی را در آینده برای ما رقم خواهد زد. این اصل آن‌قدر ساده است که ممکن است فریب آن را خورده و آن را نادیده بگیریم.
یکی از دلایل موفقیت من در کنکور توجه به این نکته بود . البته آن زمان با اثر مرکب آشنا نبودم اما چند تغییر کوچک در وضعیت مطالعه من سبب شد در کنکور نتیجه‌ی دلخواه را بگیریم.
تغییرات کوچکی که من انجام دادم و سبب شد بتوانم در مدت‌زمان کوتاه در آزمون سراسری دانشگاه رتبه‌ی دلخواهم را به دست آورم این موارد بود:
مطالعه به‌صورت تناوبی(در ادامه این اصل به‌صورت مفصل توضیح داده می‌شود).
مطالعه با برنامه‌ریزی؛ به صورتی که هرروز در ساعات خاصی مطالعه می‌کردم.
خارج نمودن وسایلی از اتاقم که سبب حواس‌پرتی من می‌شد مانند:کامپیوتر،پوستر، قاب عکس و …
مواردی که در بالا اشاره شد شاید به‌ظاهر بسیار ساده باشد و شما بگویید که خوب این‌ها که چیزی نیست .اما همین چند کار کوچک سبب شد برترین رتبه مدرسه را در آزمون سراسری بگیرم.باوجوداینکه یک سال ترک تحصیل‌کرده بودم و یکی از دروس سال اول دبیرستانم را با نمره ۳ قبول‌شده بودم!
این‌همه کتاب‌خوانده‌ام اما..
افراد بسیاری هستند که کتاب‌های زیادی می‌خوانند، در کلاس‌های بسیاری شرکت می‌کنند، دائماً در همایش‌ها و سمینارهای مختلف حضور دارند اما تغییری در رفتار و کردار آنان پیدا نمی‌شود.شاید شما هم این مشکل را داشته باشید و بگویید که چرا این‌همه کلاس و کتاب سودی به حال ما نداشته و تغییری در رفتار ما صورت نگرفته است؟چرا نتیجه‌ای که می‌خواهیم را از این کلاس‌ها و کتاب‌ها نمی‌گیریم؟چرا هر کاری می‌کنیم به نتیجه نمی‌رسیم؟
پاسخ شما در حلقه‌ی گمشده‌ای است که کن بلانچارد به آن پاسخ داده است. بلانچارد در کتاب Know can do : put your know-how into action که توسط آقای سعید محمدی مدرس تندخوانی و تقویت حافظه در کشور ما با عنوان دانسته‌هایت را به کار بگیر ترجمه‌شده است به بررسی این موضوع می‌پردازد که چرا افراد پس از گذراندن آموزش‌های بسیار و خواندن کتاب‌های متعدد تغییری در زندگی‌شان احساس نمی‌کنند.
بلانچارد به سه عامل اشاره می‌کند که سبب می‌شود افراد به چیزهایی که یاد می‌گیرند عمل نکنند.
تلنبار شدن اطلاعات
فیلترهای منفی ذهنی
عدم پیگیری
در ادامه به توضیح مفصل‌تر مطالب بالا می‌پردازیم. انباشت اطلاعات به این معناست که افراد دائماً خودشان را در معرض دوره‌های آموزشی جدید قرار می‌دهند و هیچ‌گاه زمانی برای عمل به آموخته‌هایشان ندارند. بلانچارد معتقد است باید کمتر آموخت اما دائمی آموخت. زمانی که مطالب بسیاری یاد می‌گیریم و به آن‌ها عمل نمی‌کنیم به آن مطالب بدبین شده و گمان می‌کنیم همه‌ی مطالب این‌گونه هستند. بهتر است میزان یادگیری خود را کم کرده و زمان بیشتری را برای مرور مطالب قبلی بگذاریم. همچنین باید سعی کنیم به مطالبی که در کتاب‌ها و دوره‌های آموزشی یاد می‌گیریم جامه‌ی عمل پوشانده تا تأثیر آن‌ها را در زندگی خود مشاهده کنیم.
فیلترهای منفی ذهنی دومین عاملی است که سبب می‌شود افراد به چیزهایی که یاد می‌گیرند عمل نکنند. غالب افراد نسبت به آموزش‌ها و مدرسین آموزشی بدبین بوده و سعی می‌کنند بیشتر نقاط منفی را ببینند تا نقاط مثبت.این منفی نگری از کودکی در ما تثبیت‌شده است . از آن زمان که والدینمان به‌محض انجام یک کار اشتباه به ما تذکر می‌دانند.درحالی‌که زمانی که کار مثبتی انجام می‌دادیم خیلی موردتوجه قرار نمی‌گرفتیم. برای رهایی از دام این مشکل بهتر است ذهن خودمان را کاملاً پاک‌کرده مانند زمین حاصلخیزی در اختیار دانه‌های دانش و آگاهی قرار دهیم. زمانی که دریک کلاس یا دوره آموزشی شرکت می‌کنیم باید با خوش‌بینی به آن کلاس و استاد در کلاس حاضرشده و هیچ‌گونه پیش‌داوری نسبت به آن نداشته باشیم.زمانی که با دیدی مثبت به مسائل نگاه می‌کنیم بهتر می‌توانیم یاد بگیریم.همچنین به هنگام عمل هم بهتر می‌توانیم آن آموخته‌ها را به کار ببندیم زیرا معتقدیم که آن‌ها قابل‌دستیابی هستند.افراد منفی نگر به هنگام هر کاری دائماً از غیر ممکن بودن آن کار صحبت می‌کنند و تا زمانی که چنین نگرشی در افراد وجود دارد نمی‌توان انتظار داشت که چیزی را یاد بگیرند و به آن عمل کنند.
عدم پیگیری سومین عاملی است که سبب می‌شود افراد به آموخته‌های خود عمل نکنند. اگر بعد از اینکه مطلبی را یاد می‌گیرید آن را به کار نبندید به‌احتمال‌زیاد آن را فراموش خواهید کرد.پیگیری به این معناست که وقتی فردی در حال آموزش دیدن است دائماً کارش موردبررسی قرار بگیرید و اصلاح شود.برخی مؤسسات آموزشی در کشور ما به‌خوبی به نکته توجه دارند(البته فقط برخی…!)به این معنا که فراگیران خود را مورد پیگیری قرار می‌دهند تا مطمئن شوند که مطالب را خوبی یاد گرفته‌اند.همچنین از اینکه آیا مطالب برایشان کاربردی بوده یا خیر هم سؤال می‌کنند و اگر مطلبی برایشان غیرقابل دستیابی بوده از چرایی کار سؤال می‌پرسند.تا زمانی که پیگیری در کار نباشد ، چه از سوی خودمان با انجام تمرین و تکرار و چه از سوی دیگران،آموزش‌هایی که می‌بینیم بی‌فایده بوده و تأثیری در زندگی ما نخواهد گذاشت.
در مقالات بعدی که به‌صورت هفتگی به چاپ می‌رسد به تکنیک‌های مطالعه می‌پردازیم .تکنیک‌هایی مانند:مدیریت زمان و عملکرد در مطالعه،تمرکز،انگیزه،تندخوانی،خلاصه‌نویسی،فراموشی،در مطالعه و …
